Risicothema 3: Fiets

Fietsers zijn een risico in de gemeente Loon op Zand vanwege het grote aandeel in aantallen én slachtoffers in combinatie met deels ook een beperkte inrichting van de fietsroutes.

Het inwonersaantal van de gemeente Loon op Zand is groeiende. Het kennisnetwerk SPV heeft als uitgangspunt dat elke inwoner een fietser is. Dat maakt dat het aantal fietsers in de gemeente Loon op Zand toeneemt. Daarnaast is ook de Efteling gelegen in de gemeente, wat veel (en een toenemend aandeel) recreatieve fietsers aantrekt.

Van 27 fietspaden in het fietsnetwerk is de inrichting inzichtelijk gemaakt middels een vormtoets. Van deze 27 fietspaden scoren er 18 een ‘onvoldoende’ (3,5 of minder punten van de 6). Het betreft de volgende fietspaden:

  1. Zijstraat (score 2)

  2. Kegelaar (score 2)

  3. Driestapelenstoel/Sweensstraat (score 2)

  4. Van Heeswijkstraat (score 2)

  5. Hoge Steenweg (score 2)

  6. Kerkstraat (score 2)

  7. Kloosterstraat (score 2)

  8. Marktstraat (score 2,5)

  9. Gasthuisstraat (score 2,5)

  10. Raadhuisstraat (score 2,5)

  11. Berndijksestraat (score 2,5)

  12. Pr. Mauritsplein (score 2,5)

  13. Frans Halsstraat (score 2,5)

  14. Johan de Wittstraat (score 2,5)

  15. Paulus Potterplein (score 2,5)

  16. Jan de Rooijstraat (score 3)

  17. Dreefseweg (score 3)

  18. Van Haestrechtstraat (score 3,5)

De wegen 1 t/m 15 zijn allemaal niet voorzien van een vrijliggend fietspad en ongelijkvloerse/geregelde kruispunten. Ook hebben ze allemaal obstakels op het fietspad of in de obstakelvrije zone. Slechts een deel is voldoende breed en niet overal zijn de fietspaden in de voorrang. Bij de wegen 1, 2, 5, 6 en 7 is de voorrang ook niet geregeld maar hier betreft het een verblijfsgebied. Hier is extra aandacht voor de fietser gevraagd door de aanwezigheid van fietssuggestiestroken.

Het aandeel letselslachtoffers op de fiets is ca. 13% en daarmee het hoogst na de personenauto. Dit aandeel is lager dan Dongen (20%) en hoger dan Gilze en Rijen (10%). Het aantal letselslachtoffers op de fiets is al jaren stabiel rond de 3 per jaar. De fietsslachtoffers vallen voornamelijk binnen de bebouwde kom (75%), op 50 km/u wegen. 66% van de ongevallen vindt plaats op kruispunten. De fietsslachtoffers die binnen de bebouwde kom vallen, concentreren zich voornamelijk in Kaatsheuvel. De fietsslachtoffers zijn voornamelijk 40-49 jaar (5) en 70+ (3). Dit laatste betekent dat ouderen een groot aandeel hebben in de fietsongevallen.

Figuur 6: Locaties fietsongevallen gemeente Loon op Zand (VIA, 2014-2019)

Het aandeel fietsongevallen is in werkelijkheid altijd hoger omdat veel van deze ongevallen, met name enkelvoudig, niet (goed) worden geregistreerd. VeiligheidNL geeft meer inzicht in de fietsongevallen in Brabant, wat ook van toepassing is op de gemeente Loon op Zand:

  • Kinderen: 27% botsing met voertuig, waarvan 18% met een rijdende fiets. 73% enkelvoudig. 12% oorzaak gedrag ander, 11% door de toestand van de weg, 18% weersomstandigheden, 46% eigen gedrag en 19% zelf afgeleid.

  • Jongeren: 50% botsing met voertuig, waarvan 19% met fiets en 18% met auto. 42% enkelvoudig. 46% gedrag van een ander, 38% eigen gedrag, 23% zelf afgeleid, 3% alcohol, 7% weersomstandigheden en 40% toestand van de weg.

  • Volwassenen: 70% enkelvoudig, 25% botsing met voertuig waarvan 6% met fiets en 10% met auto. 36% door gedrag ander, 39% eigen gedrag, 17% zelf afgeleid, 13% conditie waarvan 8% alcohol, 22% weersomstandigheden en 43% toestand van de weg.

  • Senioren: 67% enkelvoudig, 26% botsing met voertuig waarvan 14% met auto en 7% met fiets. 31% gedrag ander, 45% eigen gedrag, 12% zelf afgeleid, 12% conditie, 14% weersomstandigheden en 26% toestand van de weg.

  • Racefietsers: 42% enkelvoudig, 46% botsing met voertuig, waarvan 23% met wielrenner en 14% auto. 49% gedrag ander, 32% eigen gedrag, 8% afgeleid, 23% weersomstandigheden en 35% toestand van de weg.

Wat betreft lichtvoering van fietsers (I&W, 2018) is voor Roosendaal, in het onderzoek de enige Brabantse gemeente, bekend dat circa 66% van de fietsers hier voor- en achterlicht voert. Dit is tevens het landelijk gemiddelde. Het is aannemelijk dat het percentage voor Loon op Zand rond het landelijk gemiddelde ligt. Gekeken naar doelgroepen dan zien we dat 54% van de jongeren tot 18 jaar voert licht, tegenover 84% van de 50-plussers. Lichtvoering is dus een aandachtspunt voor de gemeente Loon op Zand, met name onder jongeren.